Όταν υπάρχει ένα πρόβλημα, δύο είναι οι πιθανοί δρόμοι που μπορεί να ακολουθήσει κάποιος. Ο προφανής είναι να προσπαθήσει να λύσει το πρόβλημα… Προφανής μεν, δύσκολος δε. Ο δεύτερος και πιο αναίμακτος, είναι να κρύψει το πρόβλημα κάτω από το χαλί, ελπίζοντας ότι δεν θα φανερωθεί γρήγορα.
Στην περίπτωση της Νέας Σμύρνης, όλοι γνώριζαν τι γίνεται κάτω από το χαλί και πως όλο αυτό το κρυμμένο μυστικό, του κατά τ’ άλλα νοικοκυρεμένου μας σπιτικού, κάποια στιγμή θα έβγαινε στην επιφάνεια. Όπως και έγινε και μάλιστα σε μια δύσκολη περίοδο, στην οποία απειλείται η δημόσια υγεία.
Γνωρίζαμε επίσης, τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά αυτής της ομάδας ανθρώπων. Γνωρίζουμε για την απειθαρχία, την παραβατικότητα, την σθεναρή αντίσταση να δεχτούν κοινωνικές νόρμες. Φταίει το DNA τους; Φταίει ο τρόπος ζωής; Φταίνε οι πολιτικές που ακολουθούνται χρόνια τώρα; Αυτές οι πολιτικές που σιχαίνονται τις διακρίσεις- ή τουλάχιστον έτσι λένε- αλλά παρ’ όλα αυτά φαίνεται να τις συντηρούν; Κανείς δεν μπορεί να απαντήσει με σιγουριά και ίσως να μην είναι αυτό το ζητούμενο τώρα.
Τα επιδημιολογικά στοιχεία και τα σχέδια αντιμετώπισης του προβλήματος από την άλλη, δεν μπορούν να εξεταστούν από τον καθένα μας, άσχετα αν ελέω πανδημίας όλοι μάθαμε για ΜΕΘ, σχήματα φαρμάκων, επιχειρησιακό σχεδιασμό και αντιμετώπιση κρίσεων. Και μάλιστα, ίσως είναι σοφότερο, αυτές τις ώρες να αφήσουμε τους αρμόδιους να κάνουν την δουλειά που ανέλαβαν. Δεν είμαστε ειδικοί.
Αυτό που παραμένει όμως άξιο σχολιασμού, είναι η κοινωνική διάσταση του θέματος. Οι κάτοικοι της περιοχής από την πρώτη στιγμή, διαμαρτύρονται για τον όρο Ρομά που χρησιμοποιούμε όλοι για να τους περιγράψουμε. Σύμφωνα με τους ίδιους, είναι Ρουμανό-Βλάχοι, χαρακτηρισμό που τόνισαν ακόμα και στον κ. Χαρδαλιά, και δεν έχουν καμία σχέση με Ρομά. Για όλους εμάς που δεν έχουμε ιδέα από τέτοιου είδους φυλετικές διαφοροποιήσεις αυτό το θέμα φαντάζει ασήμαντο. Αν δούμε όμως σε βάθος, θα καταλάβουμε ίσως την σημασία του. Οι κάτοικοι της περιοχής προσπαθούν με νύχια και με δόντια να συντηρήσουν την ουσία τους. Αυτό που τους ξεχωρίζει και τους διαφοροποιεί από την κάθε φυλετική ομάδα. Έχουν δικαίωμα να το κάνουν; Φυσικά. Έχει σημασία στην παρούσα φάση; Για εμάς μπορεί όχι, για εκείνους όμως σίγουρα.
Εκτός του ονόματος λοιπόν, το δεύτερο ζήτημα, είναι η ίδια η κατάσταση. Θα τηρηθούν τα μέτρα; Μπορούν οι κάτοικοι να γίνουν κομμάτι της προσπάθειας; Μπορούν με την στάση τους να βοηθήσουν στην μάχη κατά της διασποράς; Οι πρώτες τρεις μέρες είναι ενθαρρυντικές. Οι κάτοικοι φαίνεται να ακολουθούν τα μέτρα και ευτυχώς μετά και την ανακοίνωση των αποτελεσμάτων του δειγματοληπτικού ελέγχου, φαίνεται ότι η κατάσταση είναι υπό έλεγχο.
Αυτό που ίσως δεν πέρασε από έλεγχο, είναι η απαίτηση της κοινωνίας προς την συγκεκριμένη ομάδα ανθρώπων. Οργισμένοι όλοι μας, είπαμε ή σκεφτήκαμε, ότι εξαιτίας τους θα κολλήσει όλη η πόλη. Εξαιτίας τους θα μπει η Λάρισα σε καραντίνα και θα πάει χαμένο ό,τι πετύχαμε μέχρι τώρα. Μπορούμε όλοι εμείς οι τυχεροί να απαιτήσουμε συμμόρφωση από εκείνους; Έχουμε το δικαίωμα να κρίνουμε; Είναι πιο επικίνδυνος ο κάτοικος της Νέας Σμύρνης σε σχέση με έναν Λαρισαίο που συνωστίζεται στον ποτάμι; Είναι διαφορετικό να καλείς κόσμο για ένα γάμο εν μέσω πανδημίας από το να γεμίζεις την παιδική χαρά στην συνοικία της Τούμπας; Είναι τώρα η στιγμή να κάνεις διακρίσεις στον κίνδυνο;
Από την άλλη πλευρά, δικαιολογημένα, έρχονται να προστεθούν και οι φωνές των υπόλοιπων κατοίκων της Νέας Σμύρνης που δεν διαβούν στον οικισμό που βρίσκεται σε καραντίνα. Προβλήματα που χρονίζουν, λύσεις που ειπώθηκαν αλλά δεν εφαρμόστηκαν, διαφορά κουλτούρας, φόβος, ανησυχία. Ποια από τις δύο πλευρές έχει δίκιο και ποια άδικο, τελικά; Ποιους να προφυλάξουμε και ποιους να αφήσουμε στην μοίρα τους; Ποιος θα πάρει το ρίσκο; Η Νέα Σμύρνη μας έδωσε την αφορμή να μιλήσουμε για το πόσο εύθραυστη είναι η ισορροπία σε κοινωνίες που δεν είναι ομοιογενείς. Μας έδωσε την αφορμή να σκεφτούμε, πως κάποιες ομάδες γίνονται μοχλοί πίεσης και πως οι πολιτικές και ο σχεδιασμός μπορούν πολύ εύκολα να πάνε περίπατο, αν δεν έχουν ως κέντρο τον άνθρωπο. Οποιονδήποτε άνθρωπο…
Ένα από τα αγαπημένα μου ρητά λέει, ότι το μυαλό είναι σαν το αλεξίπτωτο πρέπει να είναι ανοιχτό για να δουλέψει… Είναι η στιγμή να τα ανοίξουμε λοιπόν και να τα προετοιμάσουμε για την μετά καραντίνας ζωή. Εκεί θα αναμετρηθούμε όλοι. Δεν χωρούν τώρα παραφωνίες. Έχουμε απέναντι μας έναν εχθρό, αυτόν πρέπει να εξαφανίσουμε. Όχι ο ένας τον άλλον…
Σ.Κ
